Weigering btw-nultarief bij fraude in de handelsketen
Het toepassen van het btw-nultarief bij grensoverschrijdende handel is een belangrijk instrument binnen de Europese Unie om de interne markt te bevorderen. Ondernemers die goederen leveren aan andere ondernemers in verschillende EU-lidstaten zoals Duitsland kunnen gebruik maken van dit nultarief. Ze moeten dan wel een geldig btw-nummer van de buitenlandse afnemer hebben en de juiste formulieren correct invullen.
Bij btw-fraude kan het btw-nultarief echter worden geweigerd. Wat betekent dit concreet? Stel, een Nederlandse ondernemer levert goederen aan een ondernemer in Duitsland, maar in de handelsketen tussen deze twee ondernemers wordt btw-fraude gepleegd door een andere schakel. Indien de Nederlandse leverancier wist of had moeten weten van deze btw-fraude, kan hij geconfronteerd worden met het belastingnadeel van het geweigerde btw-nultarief. Deze situatie heeft geleid tot discussies over de bewijslast: wie moet aantonen dat de ondernemer op de hoogte was van de fraude?
Bewijslastverdeling btw-fraude handelsketen in de rechtspraak
Vanuit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie en de Nederlandse Hoge Raad zijn richtlijnen vastgesteld over de bewijslast bij btw-fraude. Volgens deze richtlijnen ligt de bewijslast bij de Belastingdienst om aan te tonen dat er sprake is van fraude in de handelsketen en dat de ondernemer daarvan op de hoogte was of had moeten zijn. Dit houdt in dat de belastinginspecteur gedetailleerd bewijs moet leveren van de fraude en de betrokkenheid van de ondernemer. Hij moet aantonen welke schakels in de keten betrokken waren bij de fraude. En hij moet aangeven op welke gronden er kan worden geconcludeerd dat de ondernemer wist of had moeten weten van deze praktijken. Deze bewijslast legt een zware verantwoordelijkheid bij de inspecteur en vereist grondig onderzoek en documentatie van de fraude. Sinds 1 april 2024 is er een nieuwe toelichting in werking voor de omzetbelasting, met mogelijke gevolgen voor de bewijslastverdeling bij btw-fraude.
Nieuwe toelichting tabel II – Stiekeme bewijslastverschuiving?
De nieuwe toelichting is gericht op tabel II van de omzetbelasting, waarin de goederen en diensten staan waarvoor het btw-nultarief kan worden toegepast. Een opvallend gedeelte in deze toelichting is dat de ondernemer nu uitdrukkelijk de bewijslast krijgt voor toepassing van het btw-nultarief. Dit betekent dat de ondernemer moet aantonen dat hij voldoet aan de voorwaarden om het nultarief toe te passen, zoals het hebben van het juiste btw-nummer van de buitenlandse afnemer en het correct invullen van formulieren.
De vraag is nu of deze nieuwe toelichting een verschuiving van de bewijslast tot gevolg heeft. Naast het bewijs leveren voor de toepassing van het nultarief, lijkt de ondernemer nu ook het bewijs te moeten leveren dat hij zorgvuldig heeft gehandeld en niet op de hoogte was van btw-fraude binnen de handelsketen. Dit zou een belangrijke verandering betekenen, waarbij een extra (bewijs)last op de schouders van de ondernemer komt te liggen. Het is nu nog onduidelijk of dit inderdaad de juiste interpretatie van de toelichting is en of het inderdaad de bedoeling is om de bewijslast te verschuiven naar de ondernemer.
Conclusie
Hoewel de rechtspraak tot nu toe de bewijslast voor btw-fraude bij de inspecteur heeft gelegd, lijkt de nieuwe toelichting een verschuiving te betekenen van deze bewijslast naar de ondernemer. Het is daarom belangrijk dat ondernemers zich bewust zijn van deze mogelijke verandering in de bewijslast en zich hierop voorbereiden. Dat kan door bijvoorbeeld processen zorgvuldig na te lopen, een Know Your Customer-check in te voeren en alle belangrijke informatie goed te documenteren. Op deze manier kunnen ondernemers, als inderdaad sprake gaat zijn van een bewijslastverschuiving, aannemelijk maken dat zij voldoende zorgvuldig zijn geweest en daarmee btw-risico’s zoveel mogelijk vermijden.
Wilt u uw internationale btw-situatie in kaart laten brengen? NeD Tax ondersteunt ondernemers, investeerders en degenen die hen professioneel ondersteunen. Indien u ons contactformulier invult, nemen wij zo spoedig mogelijk contact met u op.
