Bij grensoverschrijdend werken en ondernemen kunnen belastingplicht en sociale zekerheidsplicht vaak onduidelijk zijn. De vaststelling van de belastingplicht van medewerkers en ondernemers die in meerdere landen actief zijn, gebeurt aan de hand van een belastingverdrag, zoals het belastingverdrag Nederland – Duitsland. Het belastingsverdrag is een overeenkomst tussen twee staten. Hierin wordt afgesproken hoe de heffing van hun belastingen met elkaar wordt afgestemd. Het doel daarvan is om internationale dubbele belastingheffing te voorkomen en belastingontwijking tegen te gaan. Onwetendheid van de afspraken binnen het belastingverdrag tussen twee landen kan leiden tot belastingbetaling in meerdere landen. De beoordeling van de sociale zekerheidsplicht is in de EER en Zwitserland gebaseerd op Europese verordeningen. Op basis van deze regels kan een persoon maar in één land sociaal verzekerd zijn. Hierdoor hoeft hij/zij ook maar in één land sociale premies af te dragen.
Werkzaamheden in loondienst of werkzaamheden anders dan in loondienst?
Allereerst is het noodzakelijk om vast te stellen of er sprake is van werkzaamheden in loondienst of werkzaamheden anders dan in loondienst. Bij de uitwerking van deze begrippen is de nationale wetgeving van belang. In Nederland geldt dat er gekeken moet worden naar het al of niet verzekerd zijn voor de Nederlandse werknemersverzekeringen.
Voor medewerkers is dit vaak overduidelijk. Verricht een medewerker in loondienst werkzaamheden in Nederland? Dan is er sprake van verzekering voor de Nederlandse werknemersverzekeringen. Voor de directeur, met name bij een directeur-grootaandeelhouder (DGA), kan het onduidelijk zijn of deze werkzaamheden in loondienst of anders dan in loondienst verricht. Als vuistregel kan men kijken naar ondergeschiktheid of de gezagsverhouding. Een DGA is bijvoorbeeld niet ondergeschikt als hij niet tegen zijn wil ontslagen kan worden. Over het algemeen kan ervan worden uitgegaan dat als er geen sprake is van ondergeschiktheid, de DGA niet verzekerd is voor de Nederlandse werknemersverzekeringen. Daarmee is er sprake van werkzaamheden anders dan in loondienst.
Algemene regels sociale zekerheidsplicht bij grensoverschrijdend werken
Hoofdregel is dat wanneer werkzaamheden in loondienst of anders dan in loondienst worden verricht in één lidstaat, de sociale zekerheidswetgeving van deze (werk-)lidstaat van toepassing is. Er is sprake van grensoverschrijdend werken als werkzaamheden in loondienst of anders dan in loondienst in twee of meer lidstaten worden verricht. Dan is de verdeling van die werkzaamheden over de lidstaten van belang. De eerste vuistregel die wordt gehanteerd is als volgt:
Wordt de arbeid in meer dan 25% van de arbeidstijd verricht in het woonland? Dan is de sociale zekerheidswetgeving van deze (woon-)lidstaat van toepassing.
Feitelijk is elke situatie te beoordelen aan de hand van de zogenaamde aanwijsregels in de EU-verordeningen.
Thuiswerken en sociale zekerheidsplicht
In de huidige tijd heeft thuiswerken de nodige invloed op de verdeling van de arbeidstijd tussen de woonstaat en de lidstaat waar de werkgever is gevestigd. Door de coronacrisis was het bijvoorbeeld mogelijk dat medewerkers, die normaliter geen werkzaamheden in de woonstaat verrichten, door thuiswerken sociaal verzekerd werden in het woonland. Voor deze situaties geldt een overbruggingsregeling waarbij de sociale zekerheidsstatus in de periode van 12 maart 2020 tot en met 30 juni 2023 ongewijzigd blijft. De socialezekerheidswetgeving van de lidstaat van de werkgever blijft door deze overbruggingsregeling van toepassing op de medewerker. Dit geldt ook wanneer men meer dan 25% thuiswerkt.
Vanaf 1 juli 2023 geldt deze overbruggingsregeling niet meer. De verdeling van o.a. de arbeidstijd bij werken in twee of meer landen is dus weer relevant. De overbruggingsregeling wordt vanaf 1 juli 2023 vervangen door een kaderovereenkomst. Individuele lidstaten kunnen op basis van deze kaderovereenkomst vanaf dat moment afstemmen dat voor medewerkers de socialezekerheidswetgeving van de lidstaat waar de werkgever is gevestigd blijft gelden, waarbij er tot maximaal 50% kan worden (thuis)gewerkt in het woonland. De kaderovereenkomst geldt in elk geval al wel in de verhouding tussen Nederland en Duitsland.
Het is belangrijk om hier tijdig op in te spelen en de verdeling van de arbeidstijd van de medewerker tussen de verschillende lidstaten te inventariseren en mogelijk te optimaliseren.
Lees hier meer over het wets voorstel ‘werken waar je wilt’ van de tweede kamer en gevolgen voor grensoverschrijdende situaties.
A1-verklaring voor bindende duidelijkheid sociale verzekeringswetgeving
Bindende duidelijkheid over de positie voor de toepasselijke socialeverzekeringswetgeving verkrijg je door middel van een A1-verklaring. Deze gaat zeker een rol spelen bij het toepassen van de kaderovereenkomst. Heeft u medewerkers in dienst die (gedeeltelijk) thuiswerken? Of werkt u als directeur zelf deels vanuit huis en deels in het buitenland? Wij beoordelen graag welke sociale verzekeringswetgeving in uw situatie van toepassing is en denken graag mee in mogelijkheden tot optimalisering.
Lees hier meer over grensoverschrijdende thema’s waar NeD Tax specifiek kennis in heeft.
NeD Tax ondersteunt ondernemers, investeerders en degenen die hen professioneel ondersteunen. Indien u ons contactformulier invult, nemen wij zo spoedig mogelijk contact met u op.