Waarom een aandeelhoudersovereenkomst: vergelijking tussen Nederland en België
Situatie Nederland
In het geval u in Nederland met meerdere aandeelhouders een BV opricht is het aan te raden om naast de statuten onderlinge afspraken over de samenwerking vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst. Onderstaand zal kort worden toegelicht waarom bepaalde afspraken in een aandeelhoudersovereenkomst worden opgenomen en niet in de statuten.
Statuten
Bij de oprichting van een BV worden de onderlinge verhoudingen binnen de organisatie door een notaris schriftelijk vastgelegd in de statuten. In de statuten wordt de fundering van de BV vastgelegd. Zo staat er de doelomschrijving van de onderneming van de vennootschap in, regels omtrent het oproepen van de Algemene Vergadering en de stemgerechtigdheid hierin, alsmede regels omtrent het bestuur van de vennootschap.
Aandeelhoudersovereenkomst
In de aandeelhoudersovereenkomst wordt nadere invulling gegeven aan de samenwerking tussen de aandeelhouders, zeg maar het huis dat op de fundering van de statuten gebouwd wordt. Deze overeenkomst bevat dus meer specifieke afspraken over de dagelijkse gang van zaken alsmede afspraken die conflicten en onduidelijkheden achteraf kunnen voorkomen.
In een aandeelhoudersovereenkomst kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over:
- het uitkeren van dividend;
- concurrentie-/relatiebeding;
- de overdracht en/of verkoop van aandelen: wanneer verplicht om over te dragen, regels omtrent de overdracht (drag-along en/of tag-along bepaling) en waardering van de aandelen;
- afspraken omtrent investeringen/financiering van de vennootschap: moet een aandeelhouder nog bijstorten bij een liquiditeitstekort?;
- geschillenregeling/arbitrage.
Wanneer prevaleert de aandeelhoudersovereenkomst?
Sinds de komst van de flex-BV kan dus veel in de statuten worden geregeld. Wat is dan nog de functie van een aandeelhoudersovereenkomst? Hiervoor zijn twee goede redenen:
- de afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst zijn niet openbaar; en
- de afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst zijn eenvoudiger te wijzigen.
Openbaarheid afspraken
De statuten worden in het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel gedeponeerd en zijn daardoor dus door derden opvraagbaar. De aandeelhoudersovereenkomst hoeft niet in het Handelsregister te worden gedeponeerd waardoor de inhoud hiervan dus alleen bekend is bij de aandeelhouders. Zaken die u niet openbaar wilt maken, zoals financiële afspraken, kunt u daarom dus beter neerleggen in de aandeelhoudersovereenkomst.
Wijzigen statuten
Voor een statutenwijziging is een aandeelhoudersbesluit nodig en moet de notaris vervolgens aan de hand van dit besluit de statuten wijzigen. Ook dit wordt weer in het Handelsregister ingeschreven.
Wijzigen aandeelhoudersovereenkomst
In onderling overleg kunnen de aandeelhouders de onderhandse overeenkomst geheel of gedeeltelijk wijzigen. Een gang naar de notaris is hierbij niet vereist.
Omdat wij naast de ondernemers die zich in Duitsland vestigen ook steeds meer te maken krijgen met ondernemers die de Belgische grens oversteken, hebben wij Sofie Jacobs van PEETERS EUREGIO LAW www.euregio.law gevraagd om de situatie in België nader toe te lichten.
Aandeelhoudersovereenkomst versus statuten: Belgisch recht
Inleiding: meer vrijheid door flexibilisering van de BV
In België is onlangs het nieuwe wetboek voor vennootschappen en verenigingen (hierna: WVV) goedgekeurd, waarmee de BV (de opvolger van de BVBA) haar intrede doet. In tegenstelling tot haar voorloper wordt de BV gekenmerkt door een grote flexibiliteit. Zo was de overdracht van aandelen van de BVBA bijvoorbeeld onderworpen aan een strenge overdrachtsbeperking. Deze konden enkel worden overgedragen indien ten minste de helft van de aandeelhouders die ten minste drie vierde van de aandelen bezitten, na aftrek van de aandelen waarvan de overdracht is voorgesteld, instemde. Een afwijking van deze bepaling was enkel mogelijk indien men in de statuten een strengere overdrachtsbeperking wenste te voorzien. Met de invoering van het nieuwe wetboek heeft de wetgever deze dwingende overdrachtsbeperking omgevormd tot aanvullend recht, waardoor zij alleen nog van toepassing is als partijen geen afwijkende regeling zijn overeengekomen. Door de verregaande flexibilisering van de BV beschikken de oprichters en aandeelhouders over veel vrijheid, waardoor de BV gekneed kan worden tot een vennootschap op maat. Zo kan men een voorkooprecht of een volgrecht overeenkomen of de winstverdeling en de uitoefening van de stemrechten, etc. naar eigen inzichten regelen.
Aandeelhoudersovereenkomst versus statuten: een afweging
Hierbij stelt zich natuurlijk meteen de vraag hoe men deze afspraken het beste zal vastleggen, in een aandeelhoudersovereenkomst of in de statuten? Het antwoord op deze vraag is niet eenduidig en is afhankelijk van een aantal elementen die men tegen elkaar moet afwegen.
Partijen
De statuten binden zowel de vennootschap als de huidige en toekomstige aandeelhouders. Bij de aandeelhoudersovereenkomst daarentegen kan vrij bepaald worden wie partij is: niet alle aandeelhouders moeten betrokken worden en ook derden of de vennootschap kunnen partij zijn. Indien men wenst dat de rechten en verplichtingen in de aandeelhoudersovereenkomst van toepassing zijn op toekomstige aandeelhouders, zullen deze dan ook moeten toetreden tot de overeenkomst.
Werking ten aanzien van derden
Dit element zal voornamelijk van belang zijn met betrekking tot de tegenwerpelijkheid van overdrachtsbeperkingen aan derden.
De aandeelhoudersovereenkomst geldt in principe enkel tussen partijen. Wat betreft statutaire afspraken bestond in het verleden discussie over de vraag in welke mate deze tegenwerpelijk zijn aan derden. Met de invoering van het WVV is een einde gemaakt aan deze discussie aangezien het WVV nu uitdrukkelijk bepaalt dat een schending van de overdrachtsbeperkingen die regelmatig openbaar gemaakt werden in de statuten, niet aan de vennootschap of derden kunnen worden tegengeworpen. Indien de afspraken tegenwerpelijk moeten zijn aan derden, zal men de afspraken dus statutair moeten vastleggen.
Formaliteiten
Een aandeelhoudersovereenkomst wordt met instemming van alle betrokken partijen gesloten en gewijzigd. Hiervoor is geen tussenkomst van een notaris vereist. Het invoeren, wijzigen of afschaffen van statutaire bepalingen is echter verbonden aan een aantal formaliteiten en kan enkel via een beslissing van de buitengewonde algemene vergadering die voor een notaris moet worden gehouden en waarbij de quorums voor het doorvoeren van een statutenwijziging worden nageleefd. Het feit dat geen unanimiteit vereist wordt bij een statutenwijziging, lijkt op het eerste gezicht soepeler dan het sluiten van een aandeelhoudersovereenkomst. Toch moet men er rekening mee houden dat bij een statutenwijziging alle aandeelhouders betrokken zijn, ook indien de bewuste bepaling niet alle aandeelhouders betreft.
Duur
De aandeelhoudersovereenkomst geldt slechts voor de duur van de overeenkomst. Is geen duur bepaalt, dan is zij steeds opzegbaar. Een statutaire bepaling daarentegen geldt zo lang zij niet wordt gewijzigd of opgeheven via een formele statutenwijziging.
Publicatie
De statuten van de BV, alsook de statutenwijzigingen, moeten worden neergelegd ter griffie van de Ondernemingsrechtbank, waar ze door iedereen kunnen worden geraadpleegd. Daarnaast wordt een uittreksel van de statuten(-wijziging) gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. In tegenstelling tot de statuten is een aandeelhoudersovereenkomst aan geen enkele publiciteitsverplichting onderworpen, zodat deze veel discreter is dan een statutaire bepaling.
Conclusie
Zowel in Nederland als in België heeft de aandeelhoudersovereenkomst een belangrijke functie als aanvulling op de statuten. Over de hervorming van het vennootschapsrecht in België heeft Marco Wirtz van Euregio Law al diverse artikelen geschreven (zie o.a. https://www.euregio.law/krachtlijnen-hervorming-vennootschapsrecht/). Als gevolg van deze hervorming is de nieuwe Belgische BV zeer sterk gaan lijken op de Nederlandse Flex-BV. Daarnaast heeft deze hervorming tot gevolg dat ook op aandeelhoudersniveau is afgestapt van de strenge regelgeving, zodat de aandeelhouders zeer vrij zijn in het opstellen van hun aandeelhoudersovereenkomst.
Heeft u vragen op het gebied van onze dienstverlening of anderszins? Indien u ons contactformulier invult, nemen wij zo spoedig mogelijk contact met u op.
